Maren Uthaug
(vertaald door Lammie Post-Oostenbrink)
Verschijningsdatum: 13 februari 2024
Uitgeverij Mozaïek, Utrecht
Isbn 978 90 239 6199 4
Isbn 978 90 239 6207 6 (e-book)
Een bizar verhaal over een wereld in de verre toekomst, die na ‘De Evolutie’ wordt gedomineerd door vrouwen. Mannen worden er als een gevaarlijke soort beschouwd; zij mogen onder geen beding vrij rondlopen, want vanwege hun testosteron zijn ze een groot gevaar; ze verkrachten en moorden er op los als ze de kans krijgen. Ben je per ongeluk toch als man geboren, dan heb je een groot probleem en kom je terecht in een Centrum, waar op je wordt geëxperimenteerd en waar je slechts dient voor het genot van vrouwen en om kinderen te fokken.
Het bleek dat Kali in verwachting was van een jongen. De test wees ook uit ze met haar erfelijk materiaal moest bijdragen aan de elf procent mannetjes die nodig waren om ervoor te zorgen dat de mensheid zich kon voortplanten zonder dat er sprake zou zijn van inteelt. Als ze ooit nog een kind wilde krijgen, moest ze eerst deze jongen voor de samenleving baren. (p.140)
In deze door vrouwen gedomineerde samenleving zijn hoekige vormen verbannen en bestaat alles uit ronde, natuurlijke vormen. De oude architectuur wordt aan zichzelf overgelaten, totdat alles onder de aarde is verdwenen, een handje geholpen door de ratten, die door speciale rattenmeisjes worden losgelaten in deze ‘Achterbuurten’. Heb je iets verkeerds gedaan, dan word je als ‘bedachtzame’ tewerkgesteld in kassen of de natuur, zodat je kunt nadenken over het leven en weer tot bezinning kan komen.
Natuurlijk leidt een dergelijke samenleving tot excessen en de hoofdpersonen in dit verhaal hebben allemaal zo hun reden om een ‘mannetje’ dat op een nacht in het klooster wordt geboren, verborgen te houden.
Symboliek en bizarre woordvonsten
Het boek staat bol van de symboliek en expliciete verwijzingen naar het vrouwelijke, zoals de namen van de hoofdpersonen Medea, Wicca en Eva, slangen, appels en appelbomen, amazones, enz. Het ligt er echt duimendik bovenop en de betekenis ervan kan je bijna niet ontgaan. Tegelijkertijd worden allerlei termen en gebruiken pas gaandeweg het verhaal duidelijk.
Verder worden de meest bizarre woorden gebruikt, maar het woord ‘masturbatethons’ spant voor mij toch wel de kroon. Ohja, en een ‘flurk’, maar ik ga niet verklappen wat dat is…
Blasfemisch
Het Christelijk geloof wordt uitgewerkt op een manier die mij persoonlijk toch echt te ver gaat, zeker ook gezien de gebeurtenissen die plaatsvinden in de kerk. Dat is gewoon blasfemisch. Ik had hier eigenlijk willen stoppen met lezen, maar tegelijk was ik zo enorm gefascineerd door het hele idee van een Martriarchische samenleving dat ik het verhaal niet kon laten liggen: hoe zou zo’n samenleving eruit zien? En wat doet dit met ons als vrouwen? Maren Uthaug heeft daartoe een poging gedaan. Of die geslaagd is mag de lezer zelf bepalen, al zou ik dat persoonlijk niet aanraden als je hier niet doorheen kunt of wilt kijken.
Intrigrerend
Het meest intrigerend vond ik eigenlijk dat aan het eind van het boek blijkt dat een vrouwelijke samenleving, waarin het mannelijke wordt onderdrukt, toch niet zonder het mannelijke kan bestaan. En dat het niet de Christenen, maar de heksen zijn die beseffen ‘dat er voor een harmonische samenleving een evenwicht tussen het feminiene en het masculiene nodig is’. Dat is veelzeggend voor wat betreft de manier waarop in de meeste geloven vrouwen worden/werden onderdrukt. Gaat dat uiteindelijk uitlopen op het tegenovergestelde, in een samenleving zoals Maren Uthaug die schetst?
En dat het heksengeloof weigerde wat andere religies zo snel mogelijk hadden gedaan: hun mannelijke goden de nek omdraaien of in elk geval die dwingen zich te onderwerpen, zodat ze dienst deden als een exotisch, maar ongevaarlijk onderdeel van zowel de praktische als de theoretische theologie. (p.64).
Wat ik ervan vond
Bizar, provocerend en fascinerend tegelijk. Ik had een dergelijk verhaal van Uitgeverij Mozaïek eerlijk gezegd niet verwacht en vind het dan ook geen aanrader voor hun lezerspubliek, ook al is het dan satire. Wij vrouwen mogen toch echt niet hopen dat ons nageslacht in zo’n wereld terechtkomt! Aan de andere kant: de recente poging van onze regering om het woord ‘moeder’ bij de burgerlijke stand te veranderen in ‘ouder uit wie het kind is geboren’, geeft wel te denken…
De hoofdpersonen vind ik niet heel boeiend en ze maken niet echt een ontwikkeling door. De personages ‘Stille’ en Eva wisten mij wel te raken; ik vond ze aandoenlijk en beter uitgewerkt dan de anderen. Het verhaal heeft niet echt een plot, het is meer een beschrijving van de dystopische wereld waarin deze vrouwen leven.
Het boek geeft in ieder geval genoeg stof tot nadenken en daar is Mozaïek dan wel weer goed in. Maar gewaagd is het zeker!
Wil je het boek eerst inkijken voordat je je eraan waagt, klik dan hier.
Rien Leest 