Literaire fictie

Pleasant Valley

| rienleest

Jolanda Ivonne Clément

Uitgeverij Ambo Antos

Paperback 424 pagina’s

Isbn: 9789026360756

Jolanda Ivonne Clément, ik had nog nooit van haar gehoord, maar schrijven kan ze! Wat een prachtig, fijnzinnig verhaal heeft ze geschreven met Pleasant Valley.

Chicago, 1973 – Shannon Vickerson woont samen met haar zus Margret (Maggie) en hun ouders in een keurige buitenwijk. Het is een rustige buurt en de buren kunnen het allemaal prima met elkaar vinden. Daarom noemt Shannon haar buurt Pleasant Valley. Maar dan wordt de rust verstoord doordat er tijdelijk een groot gezin uit een wat lager sociaal milieu komt wonen, de familie Finch. Eén van de oudere kinderen, Cain is nogal een vervelend jongetje, dat Shannon en haar vriendinnetje Gemma regelmatig van de sokken rijdt met zijn fiets. De meisje zijn een beetje bang van hem. En Shannon helemaal. Ze is een bijzonder gevoelig kind en ze durft nauwelijks de straat op. Gelukkig heeft ze van haar opa uit Florida een mooie vlieger gekregen. Zolang ze die als een schild voor zich houdt, durft ze wel naar buiten. Daarom wordt ze al snel Kite genoemd en met die naam gaat ze voortaan door het leven. Maar achter de keurige voordeur waar Kite en Maggie wonen, is van alles mis: het huwelijk van hun ouders is niet goed, vader werkt zich een slag in de rondte om in de dure wijk te kunnen blijven wonen en is dus bijna nooit thuis; moeder is onvoorspelbaar en verwaarloost de kinderen. En zo kan het gebeuren dat Maggie zo ongeveer bij haar vriendin woont en Kite aan haar lot wordt overgelaten, omdat haar moeder het te druk heeft met zichzelf. Als op een dag haar vader niet meer thuiskomt, wordt het gedrag van haar moeder alleen maar erger. De buurt fungeert een beetje als sociaal vangnet. Dat geldt echter niet voor de familie Finch. Dan gebeurt er iets vreselijks en langzaam verandert de keurige buurt in een nachtmerrie. Als Kite daar bovenop ook nog eens een zeer traumatische gebeurtenis te verwerken krijgt, gaat het helemaal mis. Ze verhuist naar haar steenrijke gepensioneerde opa in Florida en daar komt haar leven langzaam in wat rustiger vaarwater terecht. Ze leert nieuwe mensen kennen en bouwt nieuwe vriendschappen op en haar angststoornis verdwijnt grotendeels naar de achtergrond. Als ze 17 is gaat ze terug naar Pleasant Valley, om haar zus Margret op te halen, die daar nog steeds bij haar vriendin woont. Ontmoetingen met oude vrienden zetten haar zorgvuldig opgebouwde stabiliteit weer op scherp, maar Kite is sterk en is uiteindelijk in staat om haar problemen onder ogen te zien en recht te zetten wat in het verleden verkeerd is gegaan.

Verhaalopbouw:

Het verhaal bestaat uit twee delen – het eerste deel over de kleine Kite en het leven in Pleasant Valley, het tweede deel beschrijft haar leven in Florida, waar ze opgroeit tot een jonge vrouw.

Belangrijkste personages:
Kite Vickerson
Margret Vickerson
Opa Vickerson
Mark Lewis, FBI-agent
Sonny Daryn
Cain Finch

Mark Lewis speelt een belangrijke rol in het verhaal. Hij is degene die Kite helpt om haar angsten onder ogen te zien en ze kan altijd bij hem terecht. Ook haar opa en zijn huishoudster Tammy zijn een veilige haven, waar Kite tot zichzelf kan komen en liefde en warmte leert kennen.

In Sonny vindt Kite een vriend die, net als zij, gek is op auto’s. Ze weet zelf niet zo goed wat ze van hun relatie moet vinden en een paar keer krijgen ze ruzie, als Sonny zomaar verdwijnt.

Nadat Kite is terug gekeerd naar Chicago heeft ze een ontmoeting met haar vroegere plaaggeest Cain Finch. Ze voelen zich tot elkaar aangetrokken en krijgen een relatie.

De relatie met haar zus Margret is in eerste instantie niet geweldig, maar na haar terugkeer ontwikkelen ze alsnog een goede band.

Het karakter van Kite is mooi uitgewerkt, van een bang kind met een angststoornis ontwikkelt zij zich tot een krachtige, empathische jonge vrouw, die problemen niet uit de weg gaat, maar dapper onder ogen ziet en gezonde relaties aangaat met de mensen om haar heen.

Schrijfstijl:

Jolanda Ivonne Clément is een meester in vertellen zonder de dingen rechtstreeks te benoemen. Ze werkt dit fantastisch uit in het gedeelte waarin we de wereld bekijken door de ogen van kleine Kite. Ook in het tweede deel van het boek komen thema’s als schuld, vergeving, moed en traumaverwerking aan de orde, zonder dat deze uitgebreid benoemd worden. Kite gaat echt onder je huid zitten en je wilt niets liever dan dit getraumatiseerde kind in je armen nemen en troosten. Heel knap gedaan!

Wat ik ervan vond:

Ik vond dit boek in mijn favoriete boekhandel en toen ik het oppakte wist ik dat ik het moest lezen. Vanaf de allereerste pagina werd ik het verhaal in gezogen en ik wilde eigenlijk alleen maar doorlezen. Gelukkig had ik een weekje vrij, dus kon ik het in twee dagen uitlezen. Dit boek krijgt van mij een dikke tien!

De Kaart Van Zout En Sterren

| rienleest

Auteur: Jennifer Zeynab Joukhadar

Uitgever: Ambo Anthos

Aantal pagina’s: 408

Isbn: 9789026346170

Korte samenvatting: Het verhaal van de Syrische Nour, die met haar moeder en zussen moet vluchten voor de oorlog in Syrië. De reis die Nour maakt komt overeen met de reis van Rawiya, de hoofdpersoon in de verhalen die haar vader haar altijd vertelde.

Zo op het oog lijkt dit verhaal een Perzisch sprookje: met fluweelzachte woorden en beschrijvingen tekent Jennifer Zeynab Joukhadar de verhalen van Rawiya en Nour. Maar achter dit sprookje verbergt zich de gruwelijke werkelijkheid die Syrische vluchtelingen meemaken op de vlucht voor de oorlog en het geweld in hun zo geliefde vaderland. Allesdoordringend is de pijn die Nour ervaart als haar vader sterft, terwijl het gezin nog in Amerika woont en later, als het huis in Homs, waar ze met haar moeder en zussen is gaan wonen om bij hun familie te zijn, wordt gebombardeerd. Haar zus Hoeda raakt levensgevaarlijk gewond en het gezin moet een lange en gevaarlijke reis afleggen om in veiligheid te komen. De gebeurtenissen onderweg veranderen hun levens en hun persoonlijkheid voorgoed. Net zoals Rawiya moet Nour veel moeilijkheden doorstaan om weer herenigd te worden met haar moeder. De littekens die ze daarbij oplopen zullen voor altijd zichtbaar blijven:

“Het leven vergiet bloed en laat zijn sieraden achter in onze huid.”

Tijdens haar vlucht leert Nour een belangrijke les: niemand kan je land of je naam uit je hart weg nemen.

‘Thuis is hier.’ Ik teken een kring in de lucht die ons allemaal omvat (…) Dan wijs ik naar mijn hart en naar mijn eigen tong. ‘Thuis is dit’, zeg ik. ‘Dat kan niemand ons afpakken.’

Op meerdere manieren doet dit boek aan een sprookje uit Duizend-en-één-nacht denken: De manier waarop het landschap beschreven wordt en het poëtische taalgebruik bijvoorbeeld. Elk hoofdstuk in het boek begint met een gedicht in de vorm van het land en de plaats waar het over gaat. Uit literatuur die ik eerder heb gelezen van schrijvers met een Perzische achtergrond weet ik dat gedichten daarin een belangrijke plaats innemen. Verder zijn er de beschrijvingen over lange reizen, woestijnvolken, prachtig gekleurde kleden en juwelen. De vogel Roc en de reuzenslangen zijn figuren die ook voorkomen in het verhaal over Sinbad de Zeeman. Toch gaat onder dit alles een vreselijke werkelijkheid schuil. Samen met Rawiya kun je je afvragen wat er te leren valt van dit alles, van de gebrokenheid, de chaos:

‘We hebben de gewonde, schitterende wereld gezien, haar bergen, haar rivieren, haar woestijnen. Valt er iets van te begrijpen?’ (…) ‘Moet er lering uit worden getrokken?’ vroeg Al-Idrisi. ‘Misschien gaat het verhaal telkens verder. De tijd gaat op en neer als een eeuwig ademende long. De weg komt en gaat, en het leed ook. Maar de generaties van mensen, sommige aardig en andere wreed, zullen blijven bestaan onder de sterren.’

Sterren, het zout van de zee en het zout van tranen, spelen een belangrijke rol in dit verhaal. Ze vertellen van eeuwen van leed en verdriet, maar ook van hoop. Meer nog dan De bijenhouder van Aleppo, spreekt dit verhaal tot de verbeelding en raakt het je rechtstreeks in het hart!

De bijenhouder van Aleppo

| rienleest
  • Auteur: Christy Lefteri
  • Uitgever: Mozaïek, mei 2019
  • Aantal pagina’s: 335
  • Korte inhoud: het verhaal over een bijenhouder en zijn blinde vrouw, die elkaar door de oorlog, het verlies van hun zoontje en hun vlucht zijn kwijtgeraakt. Zullen zij elkaar weer terugvinden? Hoop gloort op plaatsen waar je dat niet zou verwachten.

Nuri, zijn vrouw Afra en hun zoontje Sami wonen in Aleppo. Samen met zijn neef Mustafa runt Nuri een bijenhouderij. De producten die dat oplevert verkopen ze en zo verdienen ze hun brood. Maar dan breekt de oorlog uit in Aleppo. Mustafa ziet het aankomen en als zijn zoon wordt gedood vluchten hij, zijn vrouw en zijn dochter naar Engeland. Nuri kan zijn bijen niet in de steek laten en blijft. Maar de oorlog gaat ook zijn voordeur niet voorbij: tijdens een bomaanval sterft Sami en wordt Afra blind. Nuri wil ook weg naar Engeland, maar nu kan Afra hun dode zoon niet in de steek laten. Totdat Nuri bedreigd wordt en dienst moet nemen in het leger. Dat weigert hij en uiteindelijk weten hij en Afra met behulp van een smokkelaar het land uit te komen. Wat volgt is een lange reis, van kamp naar kamp, door verschillende landen. De omstandigheden zijn erbarmelijk, maar de getraumatiseerde Nuri heeft toch oog voor de mensen en kinderen die zijn pad kruisen en probeert hen ondanks zijn eigen pijn zo goed mogelijk te helpen. Daarbij komt ook nog de zorg voor zijn blinde vrouw. Hij houdt het vol door met Mustafa te mailen, die in Engeland een nieuw leven heeft opgebouwd en een project heeft opgezet om vluchtelingen op te leiden tot bijenhouders. Want waar bijen zijn, zijn bloemen, en waar bloemen zijn, is nieuw leven en hoop. Deze hoop houdt Nuri op de been.

Eenmaal in Engeland moeten Nuri en Afra hun asielprocedure afwachten. Ze verblijven in een B&B aan de Engelse zuidkust. Dan blijkt pas goed hoe getraumatiseerd Nuri is. Afra, die nog nooit heeft gehuild om het verlies van hun zoon, begint na een huilbui tijdens een doktersbezoek langzaam te genezen, maar Nuri ziet door al zijn dromen en visioenen de werkelijkheid niet meer helder. Totdat er iets met hem gebeurt waardoor hij weer in de werkelijkheid kan terugkeren. Dan ontstaat er ruimte om elkaar voorzichtig terug te vinden.

‘Doe je ogen eens dicht’, zegt ze (…)

‘Zie je ze Nuri, de bijen? Probeer ze te zien, honderden, duizenden bijen in het zonlicht, op de bloemen, op de kasten, de honingraten…. zie je ze voor je? (…)’

Ik geef geen antwoord.

‘En jij denkt dat ik degene ben die niks kan zien,’ zegt ze.

foto: Frans den Oudsten ( https://www.flickr.com/photos/snarf63/48030510982/ )

Dit is een verhaal over pijn en lijden. Over de gevolgen van een afschuwelijke oorlog en over de erbarmelijke omstandigheden waarin vluchtelingen terecht komen, terwijl ze worden uitgebuit, verkracht en bestolen. Maar ook een verhaal over hoop, verlangen en innerlijke kracht. Met veel inlevingsvermogen heeft Christy Lefteri dit verhaal geschreven. Heel origineel vind ik de overgangen tussen de hoofdstukken als zij heen en weer springt in de tijd. Niet alleen het verhaal van de hoofdpersonen grijpt je bij de keel, ook de verhalen van de mensen die zij tijdens hun reis ontmoeten raken je in het diepst van je ziel. Dit boek zou iedereen moeten lezen! Al was het alleen maar om je een beeld te vormen van alles wat gewone mensen zoals wij moeten doormaken als zij alles achter zich moeten laten en met slechts een paar persoonlijke bezittingen door de wereld zwerven, op zoek naar een plek om een nieuw leven op te bouwen, maar nergens echt welkom zijn.

Lila

| rienleest

Auteur: Marilynne Robinsonlila-marilynne-robinson

Genre: vertaalde literaire roman

Uitgever: Singel Uitgeverijen/Arbeiderspress

ISBN: 9789029538749

Aantal pagina’s: 272

Verschijningsdatum: 10-03-2015

 

Het verhaal gaat over een meisje dat als klein kind ernstig verwaarloosd, mishandeld en misschien zelfs misbruikt werd. Nadat ze op vierjarige leeftijd een nacht op de veranda is achtergelaten, wordt ze gevonden door een vrouw (Doll), die daar altijd komt werken. De vrouw kan het niet meer aanzien en neemt haar mee. Jarenlang leiden ze een zwervend bestaan, want Doll wil niet het risico lopen dat ze gepakt wordt en dat Lila weer terug moet naar dat huis. Lila wordt volwassen en Doll sterft. Na veel omzwervingen komt ze terecht in het dorpje Gilead en leert een oude dominee kennen. Er ontwikkelt zich een bijzondere relatie tussen hen en uiteindelijk trouwt ze met hem. Maar Lila heeft geleerd om niemand te vertrouwen en maakt voortdurend plannen om weg te gaan. De oude man is echter bijzonder liefhebbend en geduldig en laat haar alle ruimte om weg te gaan als ze dat wil. Met als gevolg dat ze toch telkens blijft. De man is een soort vaderfiguur voor haar en ze voelt zich heel veilig bij hem, ook al zegt ze voortdurend dat ze hem niet kan vertrouwen. In het verleden maakte Lila plannen om ergens een baby te stelen en dan weg te lopen en hetzelfde leven te leiden dat ze met Doll heeft gekend. Dat is het leven waarin ze zich thuis voelt. Dan wordt ze zwanger en krijgt een eigen kind. Eigenlijk kan ze haar eigen geluk niet geloven en ze blijft plannen maken om samen met het kind weg te lopen.

 

Eenzaamheid

Eenzaamheid is een groot thema in dit boek. Een eenzaam kind wordt meegenomen door een eenzame vrouw en ontmoet een eenzame man, wiens vrouw en kind gestorven zijn. Zijn zij in staat elkaars eenzaamheid op te heffen?

Hoewel Lila vrijwel ongeletterd is, stelt ze zich voortdurend vragen over de zin van het bestaan en herkent ze haar eigen eenzaamheid en verworpenheid in de Bijbelse verhalen die ze leest. Ook worstelt ze met het feit dat gelovigen naar de hemel gaan en dieven en moordenaars veroordeeld worden tot de hel. Want juist met die laatste groep mensen heeft zij geleefd. Ze kende hen als goede mensen, die door omstandigheden tot slechte dingen gedwongen werden. En ze wil niet naar de hemel gaan als Doll daar niet is, die haar gestolen heeft en een man heeft gedood. Dan heeft het voor haar geen zin.

Ondanks het leven dat ze nu leidt, de liefde waarmee de dominee haar omringt en de geboorte van haar kind, blijft Lila ten diepste eenzaam.

 

Schuld:

Een mes is het enige voorwerp dat haar aan haar verleden herinnert. Lila erfde het van Doll en het speelt een grote, symbolische rol in het verhaal. Lila piekert erover of ze het weg zal doen of niet, maar uiteindelijk besluit ze het te houden en het later aan haar kind te geven. Want:

Er bestond geen manier om je van schuld te ontdoen, geen fatsoenlijke manier om er afstand van te nemen.

 

Wat ik ervan vond:

Het verhaal is geschreven als een doorlopend hoofdstuk en soms lastig te volgen vanwege de gedachtesprongen die Lila voortdurend maakt tijdens haar filosofische overpeinzingen. De beschrijvingen van het landschap en de natuur zijn echter levendig en aantrekkelijk.

Een pittig boek, maar zeker de moeite waard als je graag filosofeert en nadenkt over het leven.

De Trooster

| rienleest

Auteur: Esther Gerritsen       Trooster

Uitgever: De Geus

Aantal pagina’s: 211

Korte samenvatting: De stuurse Jacob, conciërge en klusjesman in een klooster, sluit vriendschap met een bekende Nederlander, die zich vanwege vervelende omstandigheden een poosje terugtrekt in het klooster.

 

Jacob ziet er vreemd uit, de ene helft van zijn gezicht is misvormd. Hij is gewend dat mensen hem meewarig bekijken en behandelen met medelijden. Als op een avond echter Henry Loman, bekend politicus, aan de poort van het klooster staat, behandelt deze hem volkomen normaal. Jacob, die eerst nog op een stuurse manier afstand probeert te bewaren, raakt echter al snel geïntrigeerd door de in opspraak gebrachte politicus. Regelmatig voert hij gesprekken met hem en er ontwikkelt zich een vriendschap tussen hen, die vooral Jacob in verwarring brengt. Want Jacob merkt bij zichzelf dat hij zich begint aan te passen aan de verwachtingen waarvan hij denkt dat Henry die van hem heeft, en raakt daardoor zichzelf kwijt. Totdat hij op een avond een machtige Godservaring heeft, waardoor hij zichzelf volkomen gezien en geaccepteerd weet door God. Ondertussen doet hij zijn best om aan Henry, die het geloof vooral ziet als een zeer interessant fenomeen, duidelijk te maken wat het lijden en sterven van Jezus werkelijk inhoudt. Henry heeft grote moeite met de begrippen zonde en vergeving. Maar dan begaat hij een misdaad waardoor hij grote wroeging krijgt en eindelijk lijkt te beseffen wat deze begrippen inhouden. Jacob probeert hem hierin op een zeer onconventionele manier bij te staan. Maar dan keren de zaken zich ineens om en gaat Henry letterlijk en figuurlijk weg van hem. Jacob blijft achter met Henry’s schuld.

Henry nam plaats op de bijrijdersstoel. Hij ging en liet de misdaad bij mij. Het is een griezelig wonder hoe iemand zijn zonden zo kan overdragen. Liever was ik met hem meegegaan. Er was nog een plek vrij op de achterbank, daar paste nog wel een hond.

Jacob doet denken aan de Lijdende Knecht, zoals beschreven in Jesaja 53:

Onopvallend was zijn uiterlijk, hij miste iedere schoonheid, zijn aanblik kon ons niet bekoren. Hij werd veracht, door mensen gemeden (…) Een man, die zijn gelaat voor ons verborg, veracht, door ons verguisd en geminacht.

Maar Jacob (zijn naam betekent ‘bezetter’, ‘overwinnaar’) worstelt. Vooral met zichzelf. Want hoewel hij zich dienstbaar opstelt, koestert hij weerzin tegen de mensen om zich heen. Hij is vanbinnen zoals hij er vanbuiten uitziet: lelijk en misvormd. En ook hij, de onaanzienlijke, zag iemand over het hoofd. Uiteindelijk werd zij het slachtoffer van Jacob en Henry beiden.

Dat Jezus onze schuld op zich neemt, was voor mij altijd een moeilijk te vatten idee geweest. Na Henry begon het me te dagen. In dit eeuwige spel waar de schuld wordt doorgegeven als de zwartepiet in het kaartspel, moet er iemand opstaan en zeggen dat hij hier niet aan meedoet. We kunnen Jezus hierin volgen, we kunnen ook schuldeloos doorspelen. De schuld deed pijn. Ik kon het niet, dus speelde ik door.

Maar na Pasen wordt het Pinksteren, de dag waarop de Trooster komt. Zij komt in de vorm van Alicia, de vrouw van Henry. Mooi als een engel en altijd bereid om Henry alles onvoorwaardelijk te vergeven en hem terug te nemen. Alicia (haar naam betekent ‘nobel’, ‘vriendelijk’) is voor Jacob de belichaming van troost en ontferming. Op de dag dat ze Henry op komt halen uit het klooster bedankt ze Jacob dat hij zo goed voor Henry heeft gezorgd. Op dat moment komt er een busje van een aannemersbedrijf het terrein oprijden.

Op de zijkant van het busje stond te lezen waarvoor je hem in kon huren. Alles wat ik kon, alles wat ik hier deed, kon hij ook, maar dan beter.

Wat een veelzeggend einde!

Ook de namen in dit boek zijn veelzeggend:

Henry betekent ‘heerser over het thuisland’. Hij heerst over alles, behalve over zijn ‘thuisland’. Dat wordt beheerst door Alicia, de nobele, de vriendelijke.

Jacob: ‘bezetter, overwinnaar’, is door zichzelf bezet en moet zichzelf zien te overwinnen.

Annelie: ‘geschenk van God’, genegeerd door Jacob, de dienaar in het klooster, overheerst door Henry. Dit geschenk van God wordt door beiden weggeworpen en vertrapt.

Zijn de heerser en de bezetter in staat om de genade van de Trooster te ontvangen?

Ik vond dit boek erg boeiend, mooi en eerlijk geschreven. Het laat je niet zomaar los en houdt je een spiegel voor. En dat is wat goede literatuur behoort te doen.

De avond is ongemak

| rienleest

Auteur: Marieke Lucas Rijneveld

Uitgever: Atlas Contact

Aantal pagina’s: 271

 

Ik moest eerst een hele poos bijkomen nadat ik dit boek gelezen had.

Wat een pijn, wat een verdriet en wat een eenzaamheid heeft Marieke Lucas Rijneveld hier onder woorden gebracht! Haarscherp tekent ze met een poëtisch woordgebruik, dat pijn doet als het niet zo mooi was, hoe een gezin ten onder gaat door de dood van een zoon en broer. Het is eigenlijk te ziek voor woorden, maar deze woorden zijn zo mooi, dat je blijft lezen, al krimpt je hart ineen van afschuw en medelijden met Jas, haar ouders en haar broer en zusje.

 

avond is ongemak

 

Jas

Jas, haar echte naam komen we niet te weten, trekt haar jas niet meer uit na het moment dat haar broer Matthies is verdronken in een wak tijdens een schaatstocht over het meer. Hij ging ‘naar de overkant’ en zij mocht niet mee omdat ze te klein was. Het is haar schuld dat hij nu dood is, want zij heeft aan God gevraagd of Hij alstublieft haar broer Matties wou nemen, in plaats van haar konijn Dieuwertje, waarvan ze dacht dat die op het menu stond voor het kerstdiner. En nu is ze bang voor alles, daarom blijft ze in haar jas, uit angst dat haar iets ergs overkomt. Ze houdt ook haar poep op, want er mag niets uit haar weg. Haar oudere broer Obbe en zij voeren gruwelijke experimenten op dieren uit om de dood van Matthies te kunnen begrijpen, al weten ze niet hoe.

 

Verwaarloosd

Hun ouders kunnen niet omgaan met de dood van Matthies en er mag niet over hem gepraat worden. De vader dreigt iedere keer weg te lopen en moeder hongert zichzelf uit en Jas is bang dat ze zichzelf iets aandoet. De kinderen worden niet gezien en niet getroost in hun verdriet. Jas hunkert ernaar om door haar moeder aangeraakt te worden, maar dat gebeurt niet. Ook de seksuele ontwikkeling van de kinderen raakt verstoord:

Vader en moeder zien onze tics niet. Ze hebben niet door dat hoe minder regels er zijn, hoe meer we deze zelf gaan verzinnen. Obbe vond daarom dat we bij elkaar moesten komen en na de kerkdienst zijn we naar zijn slaapkamer gegaan.

Het laat zich raden dat er ook op dat gebied één en ander scheefgroeit.

 

Het Plan

Als er dan ook nog een Mond-en-Klauwzeer crisis uitbreekt en alle koeien op hun boerderij geruimd moeten worden is het drama compleet. Jas en haar zusje Hanna bedenken een Plan; er moet iemand komen om hen te redden. Misschien Boudewijn de Groot, die zulke gevoelige liedjes over de liefde zingt. Of de veearts, de enige die zich een beetje om Jas lijkt te bekommeren, al lijkt het erop dat zijn  motieven niet helemaal zuiver zijn, naarmate ze opgroeit.

 

Padden en God

Jas heeft twee padden in een emmer op haar kamer verstopt. Die probeert ze voortdurend te laten paren, want als ze dat gaan doen komt alles weer in orde en zullen haar ouders ook weer gaan paren.

Ze praat tegen hen:

Kijk, ik weet niet wat liefde is, maar wel dat je er hoog door kunt springen, dat je er meer baantjes door kunt zwemmen, dat het je zichtbaar maakt. (…) Eerlijk gezegd, zeer gewaardeerde padden, denk ik dat we ons ingegraven hebben, ook al is het zomer. We zitten diep in de modder en niemand die ons er nog uithaalt. Hebben jullie eigenlijk een God? Een God die vergeeft of een God die onthoudt? Ik weet niet meer wat voor God wij hebben. Misschien is Hij op vakantie of heeft Hij zich ook ingegraven. In ieder geval is Hij minder op de zaak.

Ook twijfelt ze er steeds meer over of ze God wel lief genoeg vindt om met Hem af te spreken.

Zo ben ik erachter gekomen dat je op twee manieren het geloof kwijt kunt raken: sommige mensen verliezen God als ze zichzelf vinden, sommige mensen verliezen God als ze zichzelf verliezen.

Jas worstelt met zichzelf, met haar lichaam, haar seksualiteit, met God en met het leven. Ze probeert wanhopig oplossingen te bedenken om grip te houden op alles wat er gebeurt. Het is maar de vraag of ze daarin slaagt.

 

Wat ik ervan vond:

Het boek zit vol metaforen en woordspelingen, af en toe iets te veel naar mijn mening, en ook niet altijd even geloofwaardig. Om alles te kunnen bevatten moet je het nog minstens één keer herlezen. Maar het verhaal is zo rauw en hartverscheurend! Je hoopt de hele tijd dat iemand oog heeft voor die arme verwaarloosde kinderen. Dat je de bladzijde omslaat en dat er dan iemand komt om hen te redden. Waarom komt de juf niet in actie, de dominee, de veearts?  Aan het eind blijf je verpletterd achter.

Wat een boek!

 

 

 

 

 

 

Bevroren dromen

| rienleest

Titel: Bevroren dromen sneeuwkristal

Auteur: Antony Doerr

Aantal pagina’s: 429

Oorspronkelijke titel: About Grace

 

 

 

 

Voordat Anthony Doerr zijn bestseller Als je het licht niet kunt zien schreef, verscheen er in 2004 al eerder een boek van hem: About Grace. Het werd in het Nederlands vertaald onder de titel Verlossing en uitgegeven door De Bezige Bij. Nu is het opnieuw uitgegeven bij The House of Books, onder de huidige titel: Bevroren dromen. Waarom is dit boek voor de tweede keer uitgegeven onder een andere titel? En welke titel past het best bij dit verhaal?

 

Obsessie

Het verhaal gaat over David Winkler, een hydroloog die geobsedeerd is door sneeuwkristallen. Hij woont in het plaatsje Anchorage, in Alaska. Op een dag wordt hij verliefd op Sandy Sheeler, de vrouw waar hij letterlijk van heeft gedroomd. Sandy is getrouwd en hun relatie ontwikkelt zich heel traag. Op een dag gaat ze weg bij haar man Herman en verhuist samen met David naar een plaatsje in Ohio, waar ze in de kelder aan een kunstwerk begint. Ze krijgen een dochtertje, Grace.

 

Dromen

David heeft voorspellende dromen: hij droomde dat hij Sandy ontmoette, maar hij heeft ook een keer een droom gehad over een man, die op straat verongelukte. Op een dag kwam die droom voor zijn ogen uit, een traumatische ervaring die hem altijd is bijgebleven. Dan droomt hij over zijn dochtertje Grace. Tijdens zijn poging om haar tijdens een overstroming te redden sterft ze. Hij krijgt last van nachtmerries en kan niet meer slapen. Telkens weer probeert hij haar in zijn dromen te redden en telkens weer gaat ze dood. Dan komt er echt een overstroming en hij weet dat zijn droom gaat uitkomen. Hij smeekt Sandy om uit hun huis te vertrekken, maar ze weigert. Wanhopig vlucht hij tenslotte van huis weg, in de hoop dat hij dan tenminste niet de dood van zijn dochtertje op zijn geweten heeft. Hij stapt op een boot en komt terecht in de Cariben, bij het eiland St. Vincent. Daar wordt hij opgenomen in het gezin van Felix en Soma, die gevlucht zijn uit Chili en daar een nieuw leven hebben opgebouwd. Hij bouwt een bijzondere band op met hun dochtertje Naaliyah, misschien doet ze hem aan zijn eigen dochter denken.

Telkens probeert hij contact op te nemen met Sandy, maar ze neemt nooit de telefoon op en op een dag krijgt hij alle brieven die hij haar schreef ongeopend retour, met de mededeling dat hij dood voor haar is.

Dan droomt hij dat Naaliyah verdrinkt als ze volwassen is, terwijl ze op een boot het anker uitgooit en verstrikt raakt in de ankerketting. In zijn droom slaapwandelt hij terwijl hij Naaliyah probeert te redden en wordt wakker met haar enkel in zijn handen. De rest van de familie wordt ook wakker en hij wordt het huis uit gezet, want ze denken dat hij haar iets wil aandoen.

Toch blijft hij bevriend met de familie, al ziet hij Naaliyah pas weer als ze al volwassen is. Ze doet vooronderzoek voor een studie die ze wil gaan doen en gaat elke dag in een bootje de zee op om koraalmonsters te verzamelen. David smeekt haar om ermee op te houden, maar ze weigert. Hij stalkt haar elke dag, maakt telkens haar boot onklaar, gooit het betonnen ankerblok in zee, tot de dag waarop hij weet dat zijn droom gaat uitkomen. Als zij uitvaart rent hij langs de kust met haar mee. Dan ziet hij voor zijn ogen zijn droom gebeuren. Hij rent het water in, zwemt naar de boot en weet haar op het nippertje te redden.

 

Zoektocht

Daarna gaat Naaliyah insecten bestuderen in Anchorage, Alaska.

David ontdekt dat hij door zijn dromen het leven van anderen blijkbaar kan beïnvloeden en vertrekt terug naar huis om op zoek te gaan naar zijn dochter Grace, die misschien nog leeft. Na een lange en uitputtende zoektocht eindigt hij halfdood in Alaska, waar Naaliyah hem vindt en meeneemt naar haar onderzoekplek in een verafgelegen en onbewoond gebied. Daar brengen ze de lange poolwinter door. Zij met haar insecten, David met zijn sneeuwkristallen.

 

Grace

Na de winter is David eindelijk zo ver dat hij contact op durft te nemen met de ex-man van Sandy, Herman Sheeler. Wonder boven wonder klikt het tussen hen en Herman vergeeft David dat hij er met Sandy vandoor is gegaan. Het blijkt dat Sandy inmiddels is overleden, maar Grace leeft nog, is getrouwd, gescheiden en heeft een zoontje van vijf: Christopher. Herman past regelmatig op hem als Grace aan het werk is. David zoekt Grace op, maar zij wil niks van hem weten. David heeft wel stiekem contact met Christopher, op de dagen dat Herman op hem past. Weer heeft hij een voorspellende droom, waarmee hij ditmaal het leven van Herman weet te redden. Grace wordt iets toeschietelijker en hij mag nu contact met Christopher hebben, maar echte genade ontvangt hij nooit van Grace.

 

Duister

Hoewel het hoopvol is dat David uiteindelijk in staat is om, dankzij zijn duistere dromen, de levens te redden van mensen die hem lief zijn, heeft het boek toch een duistere ondertoon: al die sneeuw, kou, donkerheid en gedachten aan de onontkoombaarheid van de dood maken mij, liefhebber van zon en warmte en neigend naar depressiviteit, op zijn zachtst gezegd niet blij. Het gedeelte dat zich in de Cariben afspeelde sprak mij wat dat betreft meer aan, hoewel ook daarin de somberheid en depressiviteit overal in doorsijpelt. Het volgende citaat doet het boek m.i. dan ook volledig recht:

Toen hij als postdoctoraal student ijskristallen bestudeerde, ontdekte hij uiteindelijk de onderliggende vorm (…), die met zo’n ijzige regelmaat werd herhaald dat hij een koude rilling niet kon onderdrukken. Onder al die pracht (…) ging iets onontkoombaars schuil: kristallen konden net zo min als mensen ontsnappen aan hun interne blauwdrukken. Alles gehoorzaamde aan een star patroon, de zekerheid van de dood.

 

Titels:

De titels: About Grace en Verlossing spreken over hoop en genade. Bevroren dromen daarentegen geeft juist aan dat niet altijd alles goed komt. Dat het leven hard en meedogenloos is en dat in het leven niets zeker is, behalve de dood.

Ondanks het feit dat de eerste twee titels de gebeurtenissen in het boek beter samenvatten, past de titel Bevroren dromen m.i. toch beter bij de toon van het verhaal: donker en somber. Desondanks kan Doerr wel prachtig schrijven, wat ook de reden is dat ik het boek toch niet heb weggelegd!

Ik vermoed dat het boek voor de tweede keer is uitgegeven als gevolg van het succes van Als je het licht niet kunt zien. Dit boek is de duistere tegenhanger ervan; er is, soms bijna letterlijk, in dit verhaal weinig licht te zien. Aan de andere kant: je moet het ook willen zien: in de duisternis ontvouwt zich het prachtige Noorderlicht en als je sneeuwvlokken onder de microscoop legt onthult het licht hun prachtige patronen. Ik zou bijna willen zeggen: Als je het licht niet kunt zien in je bevroren dromen, dan kun je verlossing vinden door ze tegen het Licht te houden en zo genade ervaren.

De zoon van de verhalenverteller

| rienleest

jarawan-3d

Auteur: Pierre Jarawan

Uitgegeven door: Harper Collins

Oorspronkelijke titel: Am Ende bleiben die Zedern

Aantal pagina’s: 446

Korte samenvatting: Samir is geboren in Duitsland. Zijn ouders zijn in 1982 gevlucht uit Libanon. Als Samir 8 jaar is verdwijnt zijn vader spoorloos. Hij kan zijn vader niet vergeten en als hij volwassen is gaat hij naar hem op zoek. Tijdens deze zoektocht ontdekt hij de waarheid over zijn vader.

 

Verdwenen

Samir groeit op in Duitsland. Hij houdt enorm veel van zijn vader, die hem altijd verhalen vertelt over Abu Youssef en zijn vrienden. Deze verhalen koestert hij; ze zijn de basis voor de sterke band die hij met zijn vader heeft. Maar op een dag is zijn vader plotseling verdwenen. De avond ervoor vertelde hij Samir zijn laatste verhaal. Samir is ontroostbaar en vraagt zich voortdurend af of hij iets had kunnen doen om te voorkomen dat zijn vader verdween. Voorafgaand aan zijn verdwijning hebben er namelijk een aantal vreemde gebeurtenissen plaatsgevonden. Het begon met een dia, die zijn vader op een avond vertoonde in een serie dia’s over zijn vroegere leven in Libanon. Naderhand hadden zijn ouders ruzie. Samir heeft de dia stiekem gepakt en bewaarde die in een cederhouten kistje, dat zijn vader voor hem maakte als verjaardagsgeschenk. Ook waren er een aantal vreemde telefoontjes, die zijn vader altijd in een telefooncel ging beantwoorden.

Obsessie

Na zijn verdwijning blijft Samir achter met zijn moeder en zijn zusje. Hakim, de vriend van zijn vader, die samen met zijn dochter Yasmin in hetzelfde appartement woont, houdt een oogje in het zeil. Een aantal jaren later overlijdt de moeder van Samir. Zijn zusje komt terecht in een pleeggezin en Samir gaat bij Hakim en Yasmin wonen. Hij raakt steeds meer geobsedeerd door de verdwijning van zijn vader en de geschiedenis van Libanon. Op een dag vindt hij in het archief van de bibliotheek waar hij werkt een foto. Het is dezelfde foto als de dia, alleen vanuit een andere hoek genomen. Dan ontmoet hij Yasmin weer, die was gaan studeren, maar nu weer terug is. Hij heeft altijd van haar gehouden en zij ook van hem, dus vraagt hij haar ten huwelijk. Maar Yasmin weigert: ze vindt dat hij eerst met de spoken uit het verleden moet afrekenen.

Ontdekking

En zo gaat Samir op reis naar Libanon. Hij heeft slechts één aanknopingspunt: zijn grootmoeder, die daar nog woont. Van daaruit gaat zijn zoektocht verder, met hulp van de taxichauffeur Nabil, met wie hij bevriend raakt. Maar zijn zoektocht lijkt al snel ten einde, als er al een spoor van zijn vader is dan loopt dat dood. Toch vindt Samir vrede met zichzelf en hij besluit terug te gaan naar Duitsland. Op de avond voor zijn vertrek wordt hij beroofd: zijn rugzak met daarin de dia en het dagboek van zijn vader, dat hij van Hakim kreeg, worden gestolen. Hij wordt opgevangen door een paar studenten, die aan een bijzonder project bezig zijn en raakt bevriend met de leider van de groep, die ook op jonge leeftijd zijn vader is kwijtgeraakt, maar hem later heeft teruggevonden. Dan doet hij een verrassende ontdekking, die alles verandert…

Wat ik ervan vond:

Pierre Jarawan kan prachtig schrijven! Op een poëtische manier beschrijft hij het leven en het landschap in Libanon. Daarnaast gebruikt hij mooie metaforen, op een manier zoals Yann Martel dat doet in ‘Life of Pi’. Zijn manier van schrijven doet denken aan de boeken van Khaleid Hosseini, ook al zo’n meester in het vertellen van verhalen. Minpuntje vind ik dat hij wel heel vaak verspringt in de tijd. Daardoor raak je snel de draad kwijt. Maar omdat hij het perspectief van de alwetende verteller gebruikt blijft wel de spanning erin. Je kunt daarom het beste het verhaal in één keer lezen. Ik vind de oorspronkelijke titel beter dan de Nederlandse titel. Het raakt meer de kern van het verhaal, dat hoewel Libanon een tot op het bot verscheurd land is, de ceders altijd zullen blijven. Dat geeft hoop.

‘Kijk maar niet zo bedrukt’, zegt Nabil terwijl hij me op de schouder klopt. ‘Wanneer de laatste ceder verdwijnt zijn wij er allang niet meer. Die bomen zijn zoveel taaier dan wij. (…) Hij lacht zorgeloos. Het klinkt vreemd: het idee dat geen mens meemaakt dat de ceders doodgaan heeft iets geruststellends.

 

Janneke Meekens maakte voor DWDD deze prachtige animatie over het boek:

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10155208585085827&id=150155930826

Joseph de zwarte Mozart

| rienleest

Auteur: Jan Jacobs Mulder

Uitgegeven: 2016 door Xander Uitgevers

Aantal pagina’s: 373

gebaseerd op een waargebeurd verhaal.

Korte samenvatting: Joseph Boulogne is een zeer getalenteerd schermer en  componist. Hij leeft in Frankrijk in de 18e eeuw, ten tijde van de revolutie en wordt geroemd om zijn talenten. Toch ondervindt hij vanwege zijn huidskleur veel minachting. Hij maakt zich sterk voor de afschaffing van de slavernij en raakt daarbij uiteindelijk dodelijk gewond. Op zijn sterfbed blikt hij terug op zijn leven en mijmert over schuld, boete en vergeving.

Verwend jongetje

Joseph Boulogne wordt geboren in Guadeloupe als de zoon van een rijke plantage-eigenaar en een vrijgekochte slavin. Hij leidt een luxueus en verwend leventje. Als hij een jaar of 10 is emigreert het gezin naar Parijs, waar hij volgens zijn vader beter in de gelegenheid zal zijn om zijn talenten te ontwikkelen: schermen en muziek maken. In eerste instantie heeft Joseph daar helemaal geen zin in, hij geniet van zijn vrije leventje in de warmte en de prachtige natuur van het Caraïbisch gebied. In Parijs krijgt hij les van de beste leraars en al snel is hij de beste in schermen en ook muziek maken gaat hem heel goed af.

Inferieur

Toch is het leven in Parijs in de 18e eeuw niet zo gemakkelijk. Als zwarte wordt hij gepest en veracht. In zijn tijd had Voltaire grote invloed op o.a. het Franse hof, met zijn ideeën over het inferieure ras van de negers. Lodewijk XV duldde dan ook geen zwarten in zijn nabijheid. Maar dankzij zijn rijke, blanke en invloedrijke vader krijgt Joseph toch toegang tot de hoogste kringen in Parijs. Zijn vader is een goede en rechtvaardige landheer. Hij is voor de afschaffing van de slavernij en zorgt ook dat het zijn pachters in Frankrijk aan niets ontbreekt. Joseph leert veel van hem.

Moeder

Dan vertelt zijn vader hem dat hij een relatie heeft met Joseph’s verzorgster Anna. Joseph’s moeder Nanon is ernstig getraumatiseerd geraakt nadat zij op een Engels slavenschip door de kapitein en zijn bemanning meerdere malen bruut verkracht en mishandeld is. Daardoor is het voor haar vrijwel onmogelijk om seks te hebben. Toch houden zijn vader en zij erg veel van elkaar. Joseph is geschokt en neemt zich voor om wraak te nemen.

Wraak

Hij krijgt zijn kans als hij door de Engelse prins William wordt uitgenodigd om met hem te komen schermen. In Engeland weet hij de namen en woonplaatsen te achterhalen van de mannen die Nanon verkracht hebben. Hij zoekt hen op en confronteert hen met hun verleden. De eerste man krijgt van schrik een hartaanval en sterft, de tweede duwt hij tijdens een wandeling van een klif. Er blijkt nog een derde man bij betrokken geweest te zijn. Zijn naam is Junot Bataille en hij blijkt, net als Joseph, een mulat. Dit is zeer confronterend voor Joseph en hij wil erachter komen wat deze man gedreven heeft om zwarte vrouwen te verkrachten en te mishandelen. Junot blijkt in Frankrijk te wonen en Joseph vertrekt weer naar Parijs. Daar componeert hij een aantal muziekstukken die zeer goed worden ontvangen en zijn populariteit groeit: in zijn muziek is niet te horen dat hij zwart is. Toch heeft hij nog veel last van zijn huidskleur en hij bedenkt een plan om de slavernij uit te roeien, te beginnen in de Caraïben, waar hij vandaan komt en waarheen zijn moeder na de dood van zijn vader weer terug is gegaan. Zij is van plan om daar slaven vrij te kopen.

Boete

Ondertussen heeft Joseph enkele ontmoetingen gehad met Junot Bataille. In eerste instantie verloopt het contact vrij stroef, maar later krijgt hij het levensverhaal van Junot te horen. Hij is geboren als zoon van een zwarte hoer, die zich totaal niet om hem bekommerde. Dit heeft hem zoveel pijn gedaan dat hij als wraak andere zwarte vrouwen wilde vernederen. Joseph is geraakt door dit verhaal. Hij besluit Junot niet te doden, maar hem een nieuwe kans te geven. Op deze manier kan hij boete doen voor de twee moorden die hij gepleegd heeft. Hij vraagt Junot om met hem mee te werken aan zijn plan om de slavernij af te schaffen. Junot gaat akkoord en als alles geregeld is vertrekken zij met een grote groep vrijwilligers op een schip naar de Caraïben om daar tegen de slavernij te gaan vechten. Tijdens één van die gevechten vangt Junot een kogel op die voor Joseph was bedoeld en hij sterft.

Eenzaam

Ook Joseph raakt gewond aan zijn been. Omdat hij dit niet op tijd heeft laten behandelen krijgt hij gangreen. Hij sterft eenzaam, in een bovenkamertje in Parijs, met slechts twee vrienden bij zich. Hij leefde tussen twee werelden: als schermer was hij een zwarte, die thuishoorde in de tropen. Als componist en musicus hoorde hij in het oude Europa. Hij vocht in de revolutie voor Frankrijk en in de tropen tegen de slavernij. Tijdens zijn leven gevierd en populair, maar nu hij op sterven ligt is er niemand meer die nog aan hem denkt.

En zo eindigt het veelbelovende leven van de zwarte Mozart op een trieste en eenzame manier.

Wat ik ervan vond:

Ik vond het een mooi verhaal. Het is interessant om te lezen hoe er in de 18e eeuw over zwarten werd gedacht, maar dat er ook mensen waren die tegen de stroom in durfden te gaan en zich sterk maakten voor de afschaffing van de slavernij. Het verhaal is geschreven als een soort verslag, daardoor blijft het wat afstandelijk en komen de personages niet echt tot leven. De hoofdpersoon maakt echter wel een mooie ontwikkeling door: van een verwende blaaskaak tot een gerespecteerd man, die heeft geleerd van zijn fouten.

Tip: mijn collega’s en ik hebben dit boek als team ‘geadopteerd’ en willen proberen er zoveel mogelijk van te verkopen. Kom dus snel naar Bruna, Voorstraat 49 in Vianen en koop dit prachtige boek met harde kaft voor € 19,99. Leuk om cadeau te doen, met de feestdagen in het vooruitzicht!

zware-mozart